رطوبت در دستگاه جوجه کشی ؛
در درون دستگاه جوجه کشی محیط درون تخم و هوای اطراف تخم توسط پوسته که بر روی آن روزنه هایی قرار دارد جدا شده اند . محتوای درون تخم رطوبت بیشتری نسبت به هوای اطراف خود دارد که در اثر تبادل رطوبت با این هوا به تدریج اب درون تخم خشک می شود . تخم های کهنه و یا تخم هایی که در شرایط رطوبتی کم ذخیره شده اند ، اب زیادی از راه روزنه های تخم از دست می دهند ( استفاده از این تخم ها برای جوجه کشی چندان مناسب نیست) اما تخم مرغ های تازه به دلیل وجود آب زیادتر در درون تخم نسبت به درون دستگاه جوجه کشی رطوبت جذب نمی کند .
سرعت تبخیر اب درون تخم مرغ موجود در دستگاه جوجه کشی بستگی به عوامل فیزیکی مانند دما ، جریان هوا و رطوبت نسبی محیط درون دستگاه دارد . در درون دستگاه جوجه کشی دما و جریان هوا تقریبا ثابت است ، از این رو نمی توان با کمک این دو عامل ، تبخیر آب از تخم مرغ را کنترل کرد . همچنین تعداد روزنه ها و ضخامت پوسته نیز در تخم مرغ ها با یکدیگر متفاوت است . تنها عاملی که می توان با آن مقدار تبخیر رطوبت از تخم مرغ را کنترل کرد ، رطوبت نسبی هوای درون دستگاه می باشد . در تخم هایی که مرغ های مسن تر می گذارند معمولا ۱۳% کاهش وزن و برای مرغ های جوان تر ۱۱% وزن تخم ها در طول دوره جوجه کشی کاهش وزن رخ می دهد .
در پایان دوره جوجه کشی فضای کیسه هوا در حدود یک سوم تخم باید باشد . اگر کیسه هوا کوچک باشد ، به این معنی است که تخم به مقدار کافی آب موجود در خود را از دست نداده است ، که علت آن رطوبت بالای درون دستگاه جوجه کشی می باشد . این مسئله سبب شده تا جنین پیش از نوک زدن به پوسته خفه شده و بمیرد . همچنین اگر کیسه هوا بیش از اندازه بزرگ باشد ، به این معناست که رطوبت در دوره جوجه کشی بیش از اندازه پایین بوده و محتویات تخم مرغ و جنین درون تخم خشک می شوند .که این مسئله هم سبب مرگ و میر در جنین می شود .
در جوجه کشی نه تنها اندازه کیسه هوا در پایان دوره جوجه کشی مهم است ، بلکه زمان تشکیل آن مقدار از کیسه هوا نیز مهم است .
در ده روز نخست جوجه کشی ، جنین کوچک و در مایع آمینوتیک شناور است . کاهش وزن در این مرحله عمدتا ناشی از تبخیر آب از آلبومین و مایعات داخلی است . پس از این مدت ، جنین در حال رشد به تدریج تمام تخم مرغ به جز کیسه هوا را پر می کند .
مدیریت جوجه کشی باید به شیوه ایی باشد که روزانه حدود ۰/۶۷ % از وزن جنین در طول جوجه کشی کم شود .
تنظیم رطوبت نسبی در دستگاه جوجه کشی می تواند تحت تاثیر پوسته و روزنه های هوایی آن قرار بگیرد . با وجود این عامل در جوجه کشی از مرغ بهتر است رطوبت دستگاه را بر روی حدود ۵۵ درصد تنظیم نمود .اما باید توجه داشته باشید که تخم هایی با پوسته های ضخیم تر دارای روزنه های کمتری هستند . این مسئله به ویژه در تخمهایی همانند اردک و غاز که دارای لایه کوتیکول و پوسته ضخیم تری هستند ، نیاز به توجه بیشتری دارند، که البته در اینده به طور کامل و ویژه به آن می پردازیم.
در صورتی که به هر دلیلی در ده روز نخست جوجه کشی رطوبت نسبی پایینی به جنین برسد ، باید حتما در روز های بعد و پیش از هچر ، برای تنظیم رطوبت به این نکته توجه جدی نمود . هر چند که برای اجرای این چنین برنامه های رطوبتی همواره با محدودیت هایی همراه هستیم . به طور کل رطوبت دستگاه نباید به زیر ۴۸% برسد ، چرا که سبب خشک شدن جنین و مرگ آن می شود .
البته در بسیاری از دستگاه های جوجه کشی خانگی که در ایران رواج دارد به بهانه اینکه تا ۵% نوسان رطوبت هیچ مشکلی برای جنین ایجاد نمی کند ، به رطوبت درون دستگاه و تخم توجه نمی شود و تنها به یک ظرف اب و یک دماسنج انالوگ که آن هم عمدتا چینی هست اکتفا می کنند . عدم توجه برخی از تولید کننده ها و خریداران به این نکته یک اشتباه بزرگ برای جوجه کشی و به ویژه برای کسانی هست که تخم های گران قیمت همانند طاووس و قرقاول و لاری استفاده می کنند . اگر چه جنین تا ۵% نوسان را تحمل می کند و مشکلی ندارد اما هر چقدر دقیق تر باشد بهتر می باشد .
البته رطوبت اطراف تخم مرغ به عواملی همچون سرعت جریان باد و شیوه گردش هوا در درون دستگاه جوجه کشی نیز بستگی دارد.
برای اینکه بفهمید مقدار کاهش روزانه اب درون تخم مناسب است می توانید به طور هفتگی تخم ها را وزن نمایید.
